Kawa – dla wielu z nas jest nieodłącznym elementem poranka, nie tylko w celu pobudzenia, ale też jako smaczny rytuał. Kluczowym składnikiem, który nadaje kawie jej charakterystyczne właściwości, jest kofeina. Ale jak dokładnie kofeina wpływa na organizm i co sprawia, że czasem jej efekty czujemy dłużej, a innym razem wydaje nam się, że kawa nie działa?
Wpływ kofeiny na organizm
Kofeina jest alkaloidem występującym w ziarnach kawy, liściach herbaty, kakao, a także w niektórych napojach energetycznych i lekach. Działa przede wszystkim jako stymulant układu nerwowego, co oznacza, że zwiększa czujność, zmniejsza uczucie zmęczenia i może tymczasowo poprawiać koncentrację i czas reakcji. Mechanizm działania kofeiny polega na blokowaniu receptora adenozyny w mózgu. Adenozyna to substancja, która powoduje uczucie senności, a kofeina blokuje jej działanie, a więc sprawia, że czujemy się bardziej energiczni i pobudzeni. Co warte zaznaczenia, kofeina nie sprawia niweluje zmęczenia, a jedynie sprawia, że go nie odczuwamy.
Dlaczego kofeina działa różnie?
Kofeina działa na każdego z nas inaczej, a to, jak długo będziemy czuć jej efekty, zależy od kilku rzeczy. Zacznijmy od tego, że ważnym czynnikiem odczuwania efektów kofeiny są czynniki genetyczne. Dzięki nim niektórzy z nas są bardziej wrażliwi na kofeinę i wystarczy mała jej ilość, aby poczuć przypływ energii, podczas gdy inni muszą wypić znacznie więcej kawy, aby osiągnąć ten sam efekt.
Kolejną kwestia jest przyzwyczajenie. Jeśli pijemy kawę regularnie, nasz organizm się do niej przyzwyczaja i z czasem potrzebujemy jej więcej, żeby poczuć ten sam zastrzyk energii. To trochę jak z ulubioną piosenką, którą na początku słuchamy na okrągło, a potem już nie robi na nas takiego wrażenia.
Nie można też zapomnieć o tym, jak szybko nasz organizm radzi sobie z metabolizowaniem kofeiny. To zależy od wielu czynników – wieku, wagi, zdrowia, a nawet tego, jak wyspani jesteśmy danego dnia. Czasem kawa działa mocniej, a czasem nie odczuwamy jej pobudzających właściwości.
No i na koniec – pora picia kawy też ma znaczenie. Na pusty żołądek kofeina działa szybciej, ale jeśli wypijemy ją do posiłku, efekt przyjdzie później, ale za to zostanie z nami na dłużej.
W skrócie, to ile kofeina będzie działać, zależy od wielu czynników – od tego, jak genetycznie jesteśmy wrażliwi na jej działanie, ile jej zwykle pijemy, a także co mamy w żołądku, gdy do niego trafia. Ważne, żeby słuchać swojego ciała i dostosować picie kawy do tego, jak na nią reagujemy i nie przesadzać jej piciem, gdy odczuwamy negatywne skutki nadmiaru kofeiny.
Jak długo kofeina pozostaje w organizmie?
Po wypiciu kawy, poziom kofeiny we krwi szybko rośnie, osiągając szczyt mniej więcej po 30 minutach do godziny. To właśnie wtedy czujemy się najbardziej pobudzeni i skoncentrowani. Ale co się dzieje dalej?
Zazwyczaj czas w którym połowa dawki kofeiny opuszcza organizm to od 3 do 5 godzin. Oznacza to, że po upływie tego okresu, mniej więcej połowa spożytej kofeiny wciąż ma wpływ na organizm, mimo, że czasem już nie czujemy jej działania. W praktyce, jeśli wypijemy kawę zawierającą 200 mg kofeiny, po 3 do 5 godzinach w naszym systemie pozostaje około 100 mg.
Jednak mimo, że po kilku godzinach kawa może nie dawać już znacznych objawów pobudzenia, czy zwiększonej koncentracji, dalej ma wpływ na organizm. Osoby bardziej wrażliwe na kofeinę, odczują nawet niewielką jej ilość pozostającą w organizmie, ponieważ wpływa ona na jakość snu i nawet po 8 godzinach może powodować kłopoty z zaśnięciem.
Praktyczne wnioski
- Poznaj swoje ciało – zwracaj uwagę, jak na Ciebie działa kofeina i dostosuj jej spożycie do swoich indywidualnych potrzeb, reakcji i pory dnia.
- Uważaj na późne popołudnie – jeśli masz problemy ze snem, unikaj picia kawy i innych napojów zawierających kofeinę w późnych godzinach popołudniowych i wieczorem.
- Zrównoważ spożycie – regularne spożywanie dużych ilości kofeiny może prowadzić do rozwoju tolerancji i potencjalnie niepożądanych skutków ubocznych. Rozważ okresowe ograniczanie spożycia kofeiny, aby zmniejszyć tolerancję.
Mimo, że pobudzenie i zwiększona koncentracja to dobry powód do jej codziennego spożywania, warto zwracać uwagę na odczucia po jej wypiciu. Pamiętaj, że kawa to więcej niż tylko kofeina; możesz ją pić tylko dla smaku, a próbując różnych metod parzenia, możesz tych smaków wydobyć mnóstwo!
